Nhà dừa

Nhà dừa

18/04/2007 (GMT+7)

Từ điển Wikipedia thống kê có đến vài chục sản phẩm của các phần trên cây dừa. Dừa làm thực phẩm, làm thuốc, làm vật liệu… Có lẽ các sản phẩm từ dừa không còn lạ. Nhưng gặp một người yêu dừa đến mê mẩn, bỏ ra nhiều năm tháng “theo đuổi”, tìm tòi cây dừa thì có lẽ ít người biết. Đó là câu chuyện của chị Nguyễn Thị Kim Thanh, người hiện sống trong một căn nhà dừa ở Củ Chi với rất nhiều vật dụng làm từ dừa. Suốt thời thơ ấu và cả tuổi trẻ bôn ba vào Nam ra Bắc, chị Thanh luôn có hoài niệm, ước mơ về một miền quê thanh bình. Miền quê trong tâm tưởng của chị không có địa danh, không phải là một khung cảnh cụ thể. Nó len lỏi ở đâu đó, rất sâu trong suy nghĩ của chị, khi có điều kiện, nó lại hiện ra. Những vật dụng làm từ dừa: hộp đựng bánh mứt, giá để gia vị, tranh cẩn vỏ dừa Tích cóp nhiều năm, đến khi có điều kiện, chị quyết định thực hiện ước mơ của mình. Chị tâm sự với bạn bè thân về cái vùng quê riêng của mình. Vùng quê mà chị mơ ước được một người bạn làm hoạ sĩ “cụ thể hoá” bằng những nét vẽ sinh động, trong đó không thể thiếu ngôi nhà vườn đặc trưng của vùng quê Nam bộ với vật liệu hoàn toàn được trưng dụng từ cây dừa. Chị đã đi tìm nhiều nơi nhưng cuối cùng chọn mua 2.000m 2 đất ở Củ Chi để làm quê của mình. Năm 1999, ngôi nhà được khởi công, người hoạ sĩ đứng ra làm thầu với một nhóm thợ chuyên nghiệp tuyển chọn từ Bến Tre. Bộ bàn ăn kiểu dáng hiện đại làm từ gỗ dừa Sau một năm, ngôi nhà mới chỉ dừng lại ở mức hoàn thiện được 36 cây cột dừa. Gia đình phản ứng vì thấy chẳng có ai lại bỏ số tiền lớn để mua dừa làm nhà. “Ông xã tôi ngay từ đầu khi nghe về ngôi nhà làm bằng dừa đã không đồng ý, nhưng tôi cứ lẳng lặng mà làm. Cũng có khó khăn nhưng đã làm thì chẳng thể bỏ nửa chừng”, chị kể về những ngày chị tự đứng ra tiếp tục hoàn thiện căn nhà. Muốn sử dụng dừa làm nhà, ít nhất thân dừa cũng phải có độ tuổi từ 30 năm trở lên. Muốn dùng làm cột thì dừa phải có tuổi 60 - 70 năm mới đủ độ cứng và bền. Những lúc rảnh rỗi, chị theo chân nhóm thợ xuống Bến Tre săn lùng những cây dừa đủ tuổi. Ròng rã nhiều tháng trời chị mới tìm mua đủ số lượng dừa cần thiết. Tổng cộng chị đã phải mua 130 cây dừa để hoàn tất ngôi nhà trên 100m 2 . Trong quá trình tìm dừa đủ tuổi, chị đã đặt lòng tin vào nhóm thợ. “Kỹ năng đoán tuổi dừa phải dựa vào người nhiều kinh nghiệm”, chị Thanh kể. Những người thợ phải lặn lội nhiều khu vực của Bến Tre. Họ phải xem từng chút những mắt dừa để tính tuổi cho cây. Rồi phải ngâm dừa vào nước ròng rã vài tháng để tránh những rủi ro sau khi cưa xẻ thành phẩm. Việc cưa xẻ thân dừa cũng không phải dễ. Để có được những thành phẩm đẹp, láng, cả nhóm phải ngồi tính, tuỳ theo “mặt dừa” mà họ quyết định xẻ thân theo chiều nào. Tất cả những công đoạn này đều phải thực hiện theo cách làm thủ công, những thiết bị cưa xẻ chuyên nghiệp ở đây trở nên mất công dụng. Mặt trước của ngôi nhà và hệ thống cột, kèo bằng dừa Xong được phần ván, đến cưa xẻ gỗ để thực hiện các vật dụng khác còn tỉ mỉ hơn nữa. Muốn hoàn thiện một chiếc ghế, ngoài các công đoạn tạo khung sườn, cái khó là tạo những hoa văn trên mặt ghế, lưng ghế tay nắm, những bức tranh treo vách… Vật liệu sử dụng chính của phần trang trí là gáo dừa, những miếng gáo dừa không đồng đều màu sắc được thợ ép ra cho phẳng, phối màu, dán kết lại với nhau, rồi mài giũa từng chút để tạo phẳng và độ láng chẳng khác gì công đoạn công phu của người làm tranh sơn mài. Khi hoàn tất, ngôi nhà trở thành niềm tự hào của vợ chồng chị. Ngôi nhà kiểu nhà ngói ba gian dung dị bình thường như bao ngôi nhà thường gặp ở Nam Bộ. Bạn bè đến chơi ai cũng ngạc nhiên khi thấy toàn bộ ngôi nhà từ rường, cột, vách, bàn ghế… nhất nhất đều được làm từ dừa. “Tôi đã có một chốn quê bình yên cho mình từ ngôi nhà này. Thật ra, trong lúc làm ngôi nhà, theo đuổi vật liệu bằng dừa như một ý thích, tôi đã bị dừa... đeo dính luôn vào, gỡ chẳng ra”, chị Thanh cười. Đó là giải thích lý do cho việc lập công ty Trúc Phương, chuyên sản xuất, gia công những sản phẩm thủ công mỹ nghệ làm từ dừa như tranh dừa, bàn ghế dừa, kệ dừa… Trụ sở công ty đặt ngay trong khoảng sân vườn ngôi nhà dừa của chị. Việc kinh doanh còn hạn chế, chưa tìm được thị trường, nhưng chị vẫn không thể dứt ra được. Chị nói, “dừa nó như cái nghiệp gắn chặt vào tôi rồi”. Bộ salon gỗ dừa đặt trên nền lót ván dừa ở trung tâm nhà, nằm giữa hai cây cột bằng dừa. Mặt trước của ngôi nhà và hệ thống cột, kèo bằng dừa theo Minh Triết - Ảnh Phan Quang (SGTT) Căn nhà này đã đưa cuộc đời tôi vào 1 ngã rẽ mới, đó là ngã rẽ "gáo dừa"

GÁO DỪA LIỆT TRUYỆN

Gốc Hải phòng, sinh ra ở Saigòn, tuổi thơ của tôi đã gắn liền với những địa danh theo lời kể mà mẹ đã từng chạy tản cư trong những ngày kháng Pháp như: Nho quan, Ninh bình, Đông triều, Thái nguyên, ……… Cho đến khi được đi học, tôi mới thực sự hiểu rằng quê hương không chỉ là đồi núi, làng mạc ngập tràn khói lửa loạn ly, mà còn có những dòng sông, điệu hát, câu hò với đồng lúa chín vàng thơm ngát,…….Như bước sang 1 thế giới khác với những thèm khát được về thăm quê, thăm ông bà, được chạy tung tăng trên những con đường rợp bóng dừa xanh uốn lượn theo những dòng kênh nhỏ, tôi thèm thuồng hỏi mẹ: Mẹ ơi, thế bao giờ mình được về quê hả mẹ? Một thoáng im lặng nhìn tôi, mẹ bảo: bao giờ đất nước thông nhất, mình mới được về quê. Thật hồn nhiên vô tư, tôi lại hỏi: thế đến bao giờ mơí thống nhất hả me? Giọng xa xôi mẹ nói: mẹ cũng không biết nữa! Và thế là tôi nuôi mãi trong lòng mình một khát khao cháy bỏng để có ngày được về quê.
Đến năm 13 tuổi, khi thoát ly gia đình tham gia cách mạng tôi mới chợt hiểu rằng, khi còn chiến tranh thì quê hương nào cũng ngập tràn khói lửa. Và tôi lại tiếp tuc ước ao có một làng quê thanh bình với khói lam chiều, với những hàng dừa xanh ngát mang đậm câu hò mênh mang, …….
Hoà bình lập lại, tôi được chuyển ngành đi học CNKT nước ngoài. Chúng tôi đi bằng chuyên xa qua những làng mạc xa xôi của những miền quê nghèo Trung quốc, trông thấy những em bé gầy còm quắt queo trên tay mang nặng băng tang Mao chủ tịch, đi qua thảo nguyên mênh mông của đất nước Mông cổ, tôi càng thấy yêu hơn đất nước mình qua những hình ảnh con sông, ruộng lúa, câu hò,….
Bay từ Moscow về, trung chuyến qua 1 số quốc gia như Kuwet, Bombay, Miến điện, Viên chăn và cuối cùng khi máy bay hạ độ cao ở Thủ đức, nhìn ra ngoài cửa sổ, đất nước mình rực rỡ sau cơn mưa với những hàng cau, những khói lam chiều, những cây rơm xũng nước, tim tôi thắt lại, đau nhói và tôi như ngừng thở. Quê hương tôi đây, quê hương của những ngày ấu thơ mà tôi thường ước ao được về là đây….Nhưng rồi những cảnh vật ấy nhanh chóng mất đi khi máy bay dần hạ độ cao để đáp xuống. Tôi như hụt hẫng …
Cuộc sống thời bao cấp với bao thiếu thốn lo toan, ngay cả khi cai sữa cho con cũng không có tiền mua nổi chiếc bình thuỷ, trong tôi chẳng còn 1 chút khái niệm gì về quê hương cả. Cho đến một hôm, tình cờ lên phòng nghiệp vụ (phòng kinh doanh gỗ), tôi chợt nhìn thấy 1 thanh ván sàn với hoa văn lạ mắt, tò mò hỏi, được biết, đây là gỗ dừa và tôi thầm nghĩ: sau này có tiền, mình sẽ cất 1 căn nhà bằng gỗ dừa.
Và rồi ước mơ trở thành sự thật khi cơ quan có nhiều thay đổi. Tôi xin đi học, vừa học, vừa tranh thủ làm thêm bên ngoài, có chút đỉnh tiền, tôi tìm người để hỏi ý kiến về một căn nhà dừa, nhưng ai cũng lắc đầu cho là vô tưởng, vì cây dừa mà ở Saigon, làm gì ai dùng để cất nhà. Hỏi thăm mãi, cuối cùng chị bạn cũng giới thiệu cho tôi 1 hoạ sỹ “dám cả gan” nhận làm 1 căn nhà 3 gian 2 chái bằng gỗ dừa cho tôi. Mừng còn hơn bắt được vàng, tôi đã nhanh chóng thoả thuận ký hợp đồng và về Bến tre để xem mẫu nhà mình muốn làm. Và cũng từ đó, cuộc đời tôi bắt đầu một lối rẽ.
Sau khi căn nhà được cất xong, tôi sung sướng và tìm về Bến tre để mua những vật dụng bằng dừa cho nhà mình, và thật bất ngờ khi tôi được nhìn thấy 1 con rùa được làm từ gáo dừa, trông rất sinh động, thoạt nhìn tôi cứ ngỡ mai của nó là thật. Và như số phận, tôi không thể nào không nghĩ về nó, và quyết định cho một cuộc chơi bắt đầu.
Khi nghe nói tôi mở xưởng, trong gia đình sợ tôi mua thêm vất vả đã không đồng ý. Nhưng với 1 quyết tâm tôi đã tự mở xưởng mà chưa có 1 ý niệm gì về chất liệu cả, và chính vì điều đó mà các bạn tôi đã cười và cho tôi là khùng điên, còn gia đình thì lắc đầu mà xót xa.
Và cũng chính vì sự không đồng ý đó của gia đình, mà lòng quyết tâm của tôi càng lớn hơn. Đã bao đêm gần như thức trắng chỉ để nhìn ngắm chiêc gáo dừa hoặc 1 sản phẩm mới được hình thành. Càng nhìn , tôi càng mụ mị đi vì nét đẹp tiềm ẩn của nó và quyết tâm càng cao hơn , 1 quyết tâm mà chưa có một điểm khởi đầu, nghĩa là tôi chưa biết mình sẽ làm gì với nó. Nói ra thì thật là mâu thuẫn. nhưng sự thật lại chính là đây
Với tôi, chiếc gáo dừa là 1 vật liệu rất xa lạ, chỉ thân quen vì nó là tên goị của 1 vật dụng dùng để múc nước mà bất kỳ vùng quê nào ở Viêt nam cũng sử dụng và sự lao động nghiêm túc nào cũng có kết quả nhất định của nó, khi ý tưởng đưa gáo dừa trở về mặt phẳng ra đời, tôi hăm hở, trở trăn để làm thế nào sản phẩm của mình phải được công nhận.
Những khó khăn bắt đầu từ đây, vì là 1 ý tưởng hoàn toàn mới, để nghĩ ra 1 loại sản phẩm ứng dụng được nó đã khó rồi, nay xác lập quy trình sản xuất hợp lý lại càng khó khăn gấp bội, khi tôi vừa phải đi làm kiếm tiền lo cho xưởng, vừa phải mày mò, nghiên cứu ứng dụng và xác lập quy trình hợp lý để hạ giá thành sản phẩm, trong khi xưởng sx cách nhà hơn 40 cây số. Đã vậy nhân sự lại không ổn định, những người tôi mời về hợp tác đều có trong đầu suy nghĩ: sẽ khống chế và chi phối tôi bằng nhiều hình thức, hòng quyết định sự sống còn của xưởng. Và họ đã không nghĩ rằng, nếu không có sự lao tâm khổ trí và tiền của tôi bỏ ra, thì họ là ai (?!) Vì thế kỹ thuật viên do tôi đào tạo đã lần lượt ra đi và tôi lại tiếp tục đào tạo người mới, cho đến hôm nay thì nhờ vào sự nỗ lực của mình, tôi đã truyền được niềm say mê vào cho đội ngũ kỹ thuật của mình và họ đã nhìn thấy tương lai của sản phẩm chứ không phải nhìn thấy quyền lực của một trưởng xưởng, 1 kỹ thuật viên.
Từ vẻ môc mạc, khô ráp của mình, gáo dừa đã hút tôi vào vòng xoáy của nó, như có 1 ma lực, tôi đã như con thiêu thân, quên cả không gian, thời gian, cũng như sức lực và tiền của để hăm hở, trở trăn và đôi khi muốn ngã quỵ, để tìm hiểu sắc độ, nguyên lý phát triển của nó để tìm ra 1 quy luật và hơn nữa, đó chính là 1 triết lý sống cho mình, khi tôi đã đánh thức được nó. Và đó chính là: hãy tự đánh thức chính mình

Những lúc đi về sớm khuya, tôi thèm mình được là 1 người đàn ông để không bị không gian và thời gian trở thành sự cản trở. Cũng thật may mắn cho tôi là ông xã đi làm xa, nên mỗi tuần vào ngày chủ nhật chúng tôi vẫn có 1 sinh hoạt bình thường như bao gia đình khác.

Bức tranh DỪA được chào bán khi chỉ là ý tưởng

Thật vinh dự khi được Ban tổ chức Sàn GD Ý tưởng VN đã tạo điều kiện cho tôi được lên sàn giao dịch Ý tưởng VN lần đầu tiên tổ chức tại Hà nội để giới thiệu ý tưởng và mời gọi đầu tư cho ý tưởng. Sản phẩm lên sàn của tôi hôm nay là bức tranh “Chân dung Bác Tôn và quê hương An Giang” đăng ký kỷ lục Việt nam: Bức tranh bằng gáo dừa về Bác Tôn đầu tiên và lớn nhất Việt Nam, nhân kỷ niêm 120 năm ngày sinh của Chủ tịch Tôn Đức Thắng.

Là người được sinh ra và lớn lên ở Saigon, chỉ biết đến cái gáo dừa qua tên gọi, nhưng khi được nhìn thấy và cầm chiếc gáo dừa đã được chế tác thành hàng mỹ nghệ trong tay, tôi như bị hút hồn vào nó như 1 kẻ si tình và đã gần 10 năm tôi lăn lóc miệt mài để cố gắng đánh thức nó dậy bằng nhiệt huyết của lòng mình và sự nỗ lực đó đựợc đánh dấu bằng 2 giải thưởng sáng tạo KHKT tp HCM 2 năm 2003 và 2004 cho đến hôm nay, chỉ xuất được những lô hàng nội thất trị giá hơn trăm triệu chứ chưa có những lô hàng lớn, và bước đầu đã được các thị trường: Mỹ, Singapore, Đức và Pháp chấp nhận. Trong quá trình nghiên cứu vật liệu phẳng từ gáo dừa, tôi đã tình cờ phát hiện ra sự lung linh huyền ảo và sống động của sự chuyển đổi sắc độ trong quá trình sừng hoá của chiếc gáo dừa và cũng từ đó tôi phát hiện ra rằng chiếc gáo dừa cũng có triết lý riêng của nó, một triết lý của sự sống và phát triển.Tuổi đời của trái dừa từ khi ra hoa cho đến khi chín già rụng xuống là 1 năm, trong 1 năm đó sự chuyển mình hoá sừng của nó không khác gì sự phát triển của 1 đời người cả. Vòng đời của trái dừa cũng như vòng đời của mỗi người chúng ta, cũng non tơ nhạt nhẽo, cũng đậm đà béo thơm, cũng nồng nàn men say, cũng lung linh huyền diệu và cuối cùng sẽ vững bền theo thời gian khi đã chín và hoá sừng hoàn toàn.

Gáo dừa là 1 loại gỗ đặc biệt ở dạng sừng hoá, không bị mối mọt, không bị mục ruỗng trong môi trường ẩm thấp mà các loại vật liệu khác (trừ đá) đều bị hư hại. Giai đoạn sừng hoá của chiếc gáo dừa ở từng thời kỳ chính là căn cứ để xác định độ tuổi của trái dừa, sự phân định màu sắc của chiếc gáo dừa từ màu trắng ngà cho đến nâu sậm cho thấy rằng sự chuyển đổi màu sắc của chiếc gáo dừa để thể hiện tranh hết sức mong manh, vì nó được chuyển hoá theo nhịp sinh học phát triển của trái dừa theo nguyên tắc vết dầu loang. Đó chính là yếu tố tạo nên sự huyền ảo đáng kinh ngạc của gáo dừa cho sự ứng dụng vào tranh nghệ thuật.
Và đây cũng chính là phần quan trọng nhất trong bộ ý tưởng “Đánh thức gáo dừa” của chúng tôi nhằm tôn vinh sự thức dậy của chiếc gáo dừa, qua những đôi tay tài hoa khéo léo của các nghệ nhân và hoạ sỹ VN. Một ý nghĩa lớn hơn đó là thông qua sự thức dậy này của chiếc gáo dừa, chúng tôi muốn đựơc giới thiệu với chúng ta một dòng tranh mới của Việtnam, đó là tranh gáo dừa, nét đắc sắc của một chất liệu mang tính văn hoá truyền thống và nhân văn sâu sắc của Dân tộc Việt nam. Tính nhân văn đây chính là sự nghiên cứu và sáng tạo không ngừng bởi đôi tay khéo léo của các nghệ nhân và sự bóc tách tìm sắc độ của hoạ sỹ cho loại chất liệu mộc mạc quý giá này. Bên cạnh đó, chúng tôi vô cùng mong muốn có được sự ủng hộ của quý vị cho sự đánh thức gáo dừa này của chúng tôi để sản phẩm gáo dừa trở thành sản phẩm đặc trưng cho văn hoá Việt mà đã từ lau rồi nó bị bỏ quên.
Thông thường để thực hiện 1 bức tranh, người hoạ sỹ dùng bút, dùng cọ và phần lớn không động đến máy móc. Nhưng để làm 1 bức tranh dừa ngoài việc dùng bút để phác thảo, phần còn lại phải sử dụng cưa, kềm và 1 số thiết bị khác. Khi tạo hồn cho bức tranh, đòi hỏi người hoạ sỹ phải sử dụng thành thạo những loại máy cầm tay và biết ứng dụng từng loại mũi phay, mũi khoan, . . .như thế nào để phù hợp với chi tiết cần thể hiện.
Tuy nhiên quan trọng hơn hết vẫn là sự xác định sắc độ chất liệu, bởi tranh gáo dừa không có sự can thiệp của bất cứ 1 loại màu sắc nhân tạo nào từ bên ngoài mà chỉ dùng màu sắc gáo dừa thiên nhiên ở từng độ tuổi khác nhau sẽ có những sắc độ, hoa văn khác nhau để chuyển tải nội dung tranh mà hoạ sỹ cần thể hiện.
Với hàng vạn mảnh gáo dừa đủ màu sắc độ tuổi qua bàn tay nghê thuật của các nghệ nhân, vùng quê thân yêu An Giang với thiên nhiên phóng khoáng, trù phú truyền thống lịch sử lâu đời, sự phát triển vững mạnh của công nghiệp hoá, hiện đại hoá đi lên hội nhập được tái hiện rõ nét. Đặc biệt hình ảnh chân thật bình dị nhưng cũng rất hào hùng của Cố Chủ tịch Tôn Đức Thắng chiếm một vị trí quan trọng trên toàn bộ tác phẩm, hình ảnh Người như một nguời cha, nguời Anh đang vẫy gọi, thúc giục, nhắc nhỡ lớp lớp con cháu : Hãy phát huy truyền thống cách mạng của cha anh, khắc phục khó khăn gian khó, phát huy truyền thống cách mạng quyết tâm xây dựng miền quê An Giang thành một vùng quê giàu đẹp, yên bình.

KÝ ỨC TUỔI THƠ- Sau đêm mưa mùa Hạ

Sau đêm mưa mùa Hạ

Cho đến bây giờ, tôi vẫn không thể quên được cảm giác xốn xao ngày ấy, cái ngày mà lần đầu tiên tôi nhìn thấy buổi bình minh sau đêm mưa mùa hạ của miền đồi trung du Vĩnh Phú. Mặt trời đang lên, chiếu những tia nắng rực rỡ xuống dòng suối nhỏ ngập tràn hoa trẩu* trắng. Phải chăng đó là những rung động đầu tiên trong đời tôi trước cảnh thiên nhiên thơ mộng ấy.

Trường tôi học, ngôi trường dành riêng cho học sinh Miền Nam, với những dãy nhà đơn sơ đựơc lợp bằng giấy dầu nằm trải dài bên bờ suối nhỏ dưới chân núi Tam Đảo. Chúng tôi đã cùng nhau sống trong tình yêu thương của thày cô giáo và của nhau, những đứa trẻ xa quê hương vừa rời đất lửa để được sống trong những ngày êm ả giữa hậu phương Miền Bắc, nơi ươm mầm cho những “hạt giống đỏ Miền Nam”.

Sáng hôm đó, vâng, đó chính là lần đầu tiên trong đời tôi gần như choáng ngợp. Những hòn đá mới chiều hôm qua thôi, nó đen xỉn đến đáng thương, lặng lẽ nằm nhấp nhô trên dòng suối nhỏ. Vậy mà gìơ đây, chỉ qua một đêm, sau đêm mưa mùa hạ, nó bỗng lấp lánh, lấp lánh dưới ánh bình minh như những viên ngọc đính trên chiếc thảm trắng tinh được dệt nên từ những cánh hoa trẩu trắng lung linh.
Rồi cũng từ đó, từ đó tôi thấy mình như đang dần thay đổi. Chợt vui đó, chợt buồn đó, chợt bâng khuâng, bâng đến thẫn thờ với một cơn gió thoảng, một cánh hoa rơi, một buổi trưa hè lặng gió. . . Những ngịch ngợm, những vòi vĩnh và phụng phịu không đâu đối với các anh chị trong lớp cũng từ từ lắng xuống. Và tôi thường nghĩ nhiều hơn về những gì mình đã làm và những điều đã qua.

. . . . .

Là một cô bé được sinh ra và lớn lên giữa Saigon, một thành phố mà nơi này xa hoa tráng lệ, góc kia ổ chuột tối tăm, tôi đã sớm nhìn thấy những cảnh đời trái ngược. Đến khi quân viễn chinh Mỹ bắt đầu có mặt tại Saigon, như bao đứa trẻ khác, tôi cũng hoan hô, cũng thích thú nhấm nháp những viên kẹo Mỹ với những hương vị lạ ngon lành, những hộp phô ma béo ngậy. . . Song những chiếc kẹo kia, những hộp bánh nọ cũng sớm kém phần hấp dẫn bởi những cái đá đít dành cho những đứa trẻ đánh giày, những trò đùa thô bạo đối với các chị nữ sinh trên đường, những tai nạn giao thông do quân Mỹ để lại trên đường phố Saigon, . . . và trên mặt báo bắt đầu có từ “lính Mẽo”.

Mười ba tuổi, tôi xa nhà tham gia cách mạng. Rời vòng tay yêu thương của mẹ cha, rời nệm ấm chăn êm, tôi ra đi không một chút đắn đo. Bởi ngoài kia, nơi chiến trường khói lửa, tôi có người chị Hai yêu dấu chẳng quản hiểm nguy, chẳng nề gian khổ, bằng đôi tay và lòng nhân ái đang ngày đêm chăm sóc vết thương cho đồng đội và chị Ba luôn túc trực bên máy điện đàm để săn dò những tin tức, dịch những mật khẩu của quân Mỹ chuẩn bị cho những cuộc hành quân càn quét giết hại dân mình.
Lăn lóc nơi rừng xanh núi đỏ với những trận sốt rét rừng đến đi không nổi, cùng đồng đội san sẻ từng hạt muối, từng cánh rau rừng trong những trận càn ác liệt, chúng tôi đã sống và chiến đấu bên nhau bằng cả trái tim mình. Rồi những tin tức chẳng lành dồn dập đến. Chị Hai bị thương, cha mẹ bị bắt giam, các em thơ bơ vơ giữa chốn thị thành. Chưa kịp hoàn hồn với những hung tin đó, thì tôi được phân công ra Miền Bắc học tập. Thêm một lần chia tay, lần chia tay này trong tôi biết bao khắc khoải. Và tôi đã khóc, khóc rất nhiều trong vòng tay đồng đội.
Rồi những tháng ngày vượt Trường Sơn cùng bạn bè trang lứa đã trả lại cho tôi phần nào tính hồn nhiên của trẻ thơ, với những trò đùa, những trận cười nứt bụng vì những điều ngớ ngẩn hoặc những giận hờn vì một câu đùa, một lời trêu chọc không đâu.

. . . . .

Tuổi mười sáu đến với tôi là thế đó. Khi vui, khi buồn, khi nhớ gia đình, nhớ đồng đội và tự vấn mình. Từ đó mới hay rằng mình đã bắt đầu từ giã tuổi thơ. Tôi đã từ giã tuổi thơ với những khoảnh khắc vui buồn, vui buồn với chính mình, kể từ sau đêm mưa mùa hạ với dòng suối nhỏ ngập tràn hoa trẩu trắng trôi xuôi. . . .

-Hè 1994-

(6.07.1994)

________________

^* Trẩu: là tên một loại cây công nghiệp, hạt dùng để ép dầu.

CHO CÁC CON

CHO TÍ CÒ

Chỉ ước mơ nho nhỏ

Mẹ vẫn dành cho con

Bé thương yêu cuả mẹ

Giống ba nhiều con nhé

7.12.1981

CHO CU BI

(Lời Cu Bi)

“Mưa rơi ướt tay mẹ

Mưa rơi ướt tóc con”

Lời bé yêu của mẹ
Là lời thơ vở lòng

-1988-

CHO Ý NHI

Con gái cưng của mẹ

Có đôi mắt tròn xoe
Đôi đồng tiền má lúm
Mỗi khi cười xinh ghê

-2.1993-

****

“Mẹ đâu rồi ?”
“Mẹ đâu rồi ?”
Bé mẹ đang tập nói
Khi chẳng thấy mẹ đâu

Và cả khi mẹ đó

Vẫn hỏi

“Mẹ đâu rồi?” -31.08.93-

XÔN XAO

XÔN XAO

Nắng xôn xao

Theo tà áo trắng

Em đã vẽ cho đời
Bóng nắng xôn xao
Nắng xôn xao
Theo tà áo trắng
Bóng em làm
Lòng anh xôn xao
Nắng xôn xao
Lòng xôn xao
Xôn xao
xôn xao . . .
Saigon:10/91

DẤU ẤN ĐƯỜNG ĐỜI

Trên đường đời ngang dọc

Mang nặng bụi trần gian

Những dấu chân đậm nhạt

Vẫn ngược xuôi không dừng

*******

Cảm thán về vụ xập cầu Cần thơ với những dấu chân người thợ và nhà thầu.

Họ sẽ đi đâu về đâu khi cùng song hành trên đường đời ngang dọc?

Cảm tác chiều mưa

Mưa!

Mưa!

Mưa!

Mưa!

Mưa!

Mỗi giọt mưa rơi một giọt buồn

Ai ngồi lặng lẽ ngó mưa tuôn

Ai đang quạnh quẽ trong trời đất

Sẽ hiểu chiều mưa

Rơi!

Rơi!

Rơi!

Rơi!

************

Mưa buồn rơi nữa chi mưa

Để ai cứ mãi ngẩn ngơ đất trời

Mưa

Em sẽ nhớ hoài

Đêm mưa

Chúng ta đi bên nhau

Dưới ô

Dìu em

Khi em trơn bước

Và em dỗi hờn
Trong vòng tay anh?
***
Em sẽ nhớ hoài
Đêm mưa
Chúng ta đi bên nhau
Dưới ô
Em thẹn thùng
Nghe tim anh rộn rã
Em ngại ngùng
Chờ a nói
Chữ YÊU
***
Em sẽ nhớ hoài
Đêm mưa
Chúng ta đi bên nhau
Dưới ô
Em sẽ nhớ hoài
Đêm mưa
Chúng ta đi bên nhau
Dưới ô . . .
Tashkent 4/1979

Mưa ngày ấy, em thẹn thùng e ấp

Mưa bây giờ nhuốm bụi thời gian . . .

CUỘC ĐỜI VÀ DÒNG SÔNG

CUỘC ĐỜI VÀ DÒNG SÔNG

***

Một dòng sông,

Một kiếp người

Sông lặng lẽ trôi

Sông rú gầm

Khi qua ghềnh thác

Và rồi lại hiền hòa

Đổ về biển khơi.

Như cuộc đời tôi

Cũng bao sóng gió

Rồi lại dịu êm

Hiền hòa trôi

theo dòng đời

12.1988

THỰC và ẢO

Cảm động biết bao cho thế giới ảo này

Tuy nói ảo nhưng đã là rất thật

Để mọi người cùng được sẻ chia

Để chúng ta ai cũng được vỗ về

Trong cay đắng giữa cuộc đời rất thật

****

Cám ơn các bạn thật nhiều khi tôi nhận được những lời động viên thăm hỏi rất chân tình trong lúc sức khỏe và tâm trạng bất ổn. Những sẻ chia từ các bạn đã làm cho lòng tôi ấm lại. Các bạn đã cho tôi hiểu rằng 2 thế giới thật ảo này đang hòa quyện cùng nhau và rất đời, rất người.

Hụt hẫng

Giữa cuộc đời thật giả

Tôi một mình chơi vơi

Tìm nơi đâu điểm tựa

Tìm nơi đâu bến bờ . . .

***

Ai đứng trước bão giông cuộc sống

Mới hiểu hơn giá trị thực trên đời

Chiều, sau cơn mưa. . .

Ai lặng lẽ một mình xiêu vẹo

Trước bão giông của khoảnh khắc cuộc đời

***

Đôi lúc muốn trải lòng để cuộc sống nhẹ nhàng hơn, nhưng không phải lúc nào sự trải lòng cũng được sẻ chia.

Có người thông cảm, có người lên án, có người thương hại, có người cười cợt, thậm chí cũng có người cười khẩy, . . .

Thế mới hiểu được thế thái nhân tình.
Thế mới hiểu được cuộc sống này với 1 sự việc mà bao ý nghĩ trái ngược và bao ý nghĩ đồng cảm.
Đó là quan điểm và đó chính là "TẦM" của mỗi người bạn ạ.

THU . . .

Bệnh viện

Lá vàng

Rơi

Cuộc đời tôi

Phải chăng cũng là chiếc lá

_____

Tashkent 1978

HUYỀN DIỆU

Trăng sáng, trăng trong

Lung linh huyền diệu

Hãy soi rõ

Cuộc đời này

Bằng ánh sáng

Huyền diệu

Lung linh

. . . .

30.3.94

Chùm thơ THIÊN NHIÊN

Bình minh hé nụ cười

Giọt nắng lung linh nhảy múa

Theo tiếng chích choè

Ngọn gió thoảng đùa vui

*

Chuồn chuồn nhỏ

Bay xuôi bờ ruộng nhỏ

Rượt bắt chuồn chuồn

Ngọn gió đuổi theo sau

*

Chiều gió mạnh

Ngọn sóng xô xao xác

Chiếc thuyền con

Bị sóng lắc chòng chành

*

Hoàng hôn xuống

Trên dòng sông phẳng lặng

Cô đơn chiều

Con sáo nhỏ lặng thinh

MÀU TÌNH YÊU?

Tình yêu có màu gì?

Trong đêm dài vô tận

Con tim có hình gì?

Trong tận cùng nỗi đau

CHỚ VỘI

Con bò gặm cỏ

Thủng thỉnh từ từ

Rồi cũng no

*

Thời gian trôi đi

Từng giờ,

Từng giờ

Mà ta vẫn lớn

*

Trái đất quay tròn

Quay tròn
365 ngày
Cũng hết một vòng
*

Ta hãy đi

Từng bước,

Từng bước

Vững vàng

Rồi sẽ đến

Nhưng khi đã đến rồi

Xin chớ vội cười vang

30.3.94

TRIẾT LÝ TÌNH YÊU

Một tình yêu

Tình yêu từ tâm hồn lãng mạn

Chỉ nhẹ nhàng như thoảng hương bay.

*

Một tình yêu

Tình yêu từ con người nông cạn

Chẳng là gì,
Chỉ đơn giản thấy yêu.
*
Một tình yêu
Tình yêu từ sâu thẳm
Là cả cuộc đời
ta dành trọn cho nhau.
11.12.91

RAY RỨT

Con còn ray rứt băn khoăn

Vì chưa trọn đạo làm con với mẹ

Bởi con còn bươn trải

Với cuộc sống này

Với vợ dại

con thơ

30.3.94

ĐÔI ĐIỀU MUỐN NÓI

Các bạn sinh viên thân thương,

Trở lại giảng đường Đại học, khi tôi sắp tuổi tứ tuần. Ở tuổi này thường mẹ và con cùng chung lớp học, và tôi vẫn cắp sách đến trường với bao điều trăn trở. Mong được học hành bù đắp những thiếu hụt đã qua.

Bởi ở tuổi mười ba, tôi đã xa nhà tham gia kháng chiến. Thấy bao cảnh tóc tang dưới bom đạn giặc thù. Các bạn giờ đây nào thấu hiểu, cảnh đứt ruột mẹ phải tự giết con mình vì lợi ích chung. Anh thương binh trên bàn mổ không một mũi thuốc tê, sau khi mổ xin cho mình một phút thôi, được khóc. Và các bạn nào thấu hiểu một người con, phải ngồi đó cắn răng xem cha mình bị giặc thù tra tấn, hòng khai ra kế hoạch của sư đoàn chuẩn bị vào trận đánh. Và mẹ tiễn con, vợ tiễn chồng vào chốn đạn bom ...

Có nỗi khổ đau nào hơn, nỗi ray rứt nào hơn khi non nước đang bị ngoại xâm dày xéo. Và vì thế mà biết bao người chỉ biết tiễn nhau đi, để không bao giờ lại được đón nhau về. . .

Ngày nay, các bạn ơi cuộc đời đã khác, hãy tự vươn lên bằng chính sức cuả mình. Để bù đắp lại những gì mà những người ngã xuống, đã chẳng kịp làm cho đất nước hôm nay.

26.10.93

CŨNG LÀ MỘT TÌNH YÊU

Em đọc lại những vần thơ anh gửi

Tiếc nuối ngày xưa, khoảnh khắc diệu kỳ

Tiếc tình yêu, những nhung nhớ vơi đầy

Tiếc cảm giác mơ hồ nhưng rất thật

***

…..Em hụt hẫng bỗng hóa thành điên dại

Gào thét tìm trong đêm vắng cuồng hoang

Anh lạnh lẽo nhẫn tàn quay lưng lại

Vứt bỏ mặc em đau đớn dại khờ …..

***

Cũng từ đó, em cố mình tĩnh lại

Dù trong lòng luôn đau rát hờn ghen

Em vẫn lặng mình trong những đêm đen

Và sợ hãi khi trời chiều buông xuống

TÌNH YÊU CỦA MẸ

Có làm mẹ mới hiểu thêm lòng mẹ

Con xin nguyện làm con hiếu thảo trọn đời

Kính tặng mẹ vô cùng thương yêu

***************

Tình yêu của Mẹ

Như ánh trăng rằm

Soi sáng lung linh

Hồn con thơ dại

**************
Tình yêu của Mẹ
Như ánh bình minh
Rực rỡ dịu dàng
Sáng đường con bước
***************
Tình yêu của Mẹ
Như ngọn gió đồng
Hiền hòa thổi nhẹ
Mênh mông
mênh mông .....

30.3.94

CHƠI VƠI

Tóc em dài

Bay trong gió

Vai em gầy

Trong nắng mai

Lòng anh cô đơn

Chơi vơi

Chơi vơi trong bóng em…………

Mẹ

Chỉ có lòng mẹ bao la là vô gía

Hiện hữu trên cõi đời này

Mẹ

Tuổi già đã đến

Bước chân run run

Sớm trưa quên nghỉ

Mẹ

Muốn san sẻ cùng con

Nỗi nhọc nhằn

Con đã bao lần xin mẹ

Mẹ ơi,

Hãy nghỉ!

Móm mém mẹ cười

Có chi!

Mẹ gìa

Kém ngủ, kém ăn

Con xin mẹ

Mẹ ơi,

Hãy cố!

Móm mém mẹ cười

Chớ lo.

. . . .

Con thương mẹ cả đời tần tảo

Dãi nắng dầm mưa,

Lặn lội thân cò

Một mình mẹ

Âm thầm chiếc bóng,

Nuôi dạy con

Đếm tháng, mong ngày

. . . .

Nay con lớn,

Cuộc đời tất bật

Phải ngược xuôi

Xuôi ngược giữa dòng . . .

Mẹ xót xa

Con mẹ khổ,

Nhưng sao bằng mẹ

Mẹ ơi . . . . .

Kể về em

27 tháng 7 đến rồi, cùng chia sẻ với tôi nhé - người cựu chiến binh với những cảm xúc khi còn lưu lạc sứ người nhớ về những người chiến sỹ thông tin gái đã từng lăn lóc nơi rừng xanh núi đỏ với bao nghĩa tình


KỂ VỀ EM
Tặng chị PhươngThê (Quốc Oai – Hà tây) và các chị nữ chiến sỹ thông tin trong công cuộc chống mỹ cứu nước của dân tộc

Tôi ước mơ mình trở thành thi sỹ
Để kể về em bằng những vần thơ
Bởi em đã để trong tôi dòng suy nghĩ
Về em, về con người đang thực hiện ước mơ

Tôi biết em trên đường hành quân xa
Trên đường mòn Hồ Chí Minh,
Trên Trường sơn lộng gió
Vai khoác ba lô với dáng người thon nhỏ
Lội dốc trèo đèo gian khó quản chi đâu

Tôi gặp em giữa chiến trường khói lửa
Với chiếc ma-níp tịch-tà của người báo vụ viên
Tay gật đều , em khẩn cấp truyền tin
Về hậu cứ, về tổng đài với ngàn tin chiến thắng

Tôi lại gặp em nơi miền rừng thẳm,
Căn cứ ngày xưa với những luống cày
Vẫn bàn tay em đó, vẫn đều tay
Vun từng gốc sắn, bón chăm từng khóm lúa.
Vẫn vóc dáng ngày xưa, vẫn cái nhìn chan chứa
Vẫn nụ cười đầy hứa hẹn, niềm tin,
Vẫn là em, người báo vụ viên
Vững ma-níp giờ giỏi tay sản xuất
Đất nước còn nghèo,
Cực khó quản chi em

Em lớn lên khi non sông khói lửa
Xếp bút nghiên, gấp trang vở học trò
Em ra đi để dệt trọn ước mơ
Của tuổi trẻ Việt nam mang tên Bác Hồ vĩ đại

Em là ai, hỡi người con gái
Của Việt nam, đất nước anh hùng
Em là người con gái thủy chung
Với tổ quốc, với tình yêu non nước

Tashkent.1978

Kinh doanh - Kiếm tiền hay phụng sự xã hội

KIẾM TIỀN HAY PHỤNG SỰ XÃ HỘI ?

Bà chủ tiệm tạp hoá suốt ngày không vui vì buôn bán ế ẩm. Nhưng sau những ngày tháng nhìn vào “mắt” khách hàng, bà chợt nghĩ: “Sao tôi không là người giải quyết nhu yếu phẩm cho cả xóm?”. Và mọi chuyện thay đổi. Từ đó, nhiều gia đình chưa khá giả trong khu phố có thể mua một hai gói mỳ tôm (mà không cần phải mua cả thùng mì), một tép bột ngọt (mà không cần phải mua cả gói bột ngọt). Bà có thể mở cửa lúc mờ sáng hay nửa đêm, khi chẳng còn nơi nào bán hàng nữa để đáp ứng nhu cầu “hết chanh đột xuất” hoặc “nhà không còn nước mắm”. Hay hơn nữa, mọi người chỉ “xẹt” một hai bwosc chân là có ngay những vật phẩm cần thiết nhất cho gia đình. Lại thêm chuyện giá cả của bà so với chợ và siêu thị cũng chẳng chênh lệch là bao. Ai cũng đoán ra kết quả: cửa tiệm suốt ngày người ra kẻ vào, bà thì bán hàng luôn tay và cười nói luôn miệng. Không chỉ tiền lãi thu được tăng cao, mà bà còn có “lợi nhuận” lớn nhất là sự quý mến của mọi người dành cho người biết kinh doanh như bà.

Câu chuyện thứ hai về một cơ sở sản xuất tủ sắt. Người ta thường mua tủ của cở sở này để đựng hồ sơ. Một cơ sở bé xíu rất đỗi bình thường thì liệu có mang trong người “sứ mệnh xã hội”? Trong một thời gian dài, cơ sở hoạt động cầm chừng, cho đến một ngày ông chủ của nó thay đổi cách nghĩ: tôi không “bán tủ sắt” nữa mà sẽ “bán giải pháp lưu trữ hồ sơ văn phòng”. Từ đó, ông và đồng sự tiến hành nghiên cứu để tạo ra những cải tủ sắt sao cho có thể chống được mối, mọt, chống thấm, ngăn tủ này thì có khoá kiên cố để đựng hồ sơ quan trọng, ngăn tủ khác thì không cần khoá để kéo ra kéo vào…Ông cũng chịu khó đến các văn phòng để nghiên cứu màu sơn, thay đổi kích cỡ, kiểu dáng… Thế là sản phẩm của ông còn thêm tính năng làm đẹp cho cả văn phòng của các công ty. Chỉ sau một thời gian ngắn, cơ sở của ông đã lột xác và phát triển rất nhanh.
Như vậy, doanh nghiệp lớn hay nhỏ tuỳ thuộc vào vấn đề xã hội mà họ giải quyết được. Bà chủ tạp hoá của khu phố nọ cùng Sam Walton (ông chủ tập đoàn bán lẻ nhất lớn nhất thế giới Walmart) đều giải quyết vấn đề xã hội thông qua việc mở cửa hàng bán lẻ. Họ chỉ khác nhau về phạm vi: xã hội của bà chỉ là một khu phố, còn xã hội của Sam mang tầm cỡ thế giới.
Điều xã hội quan tâm không phải là doanh nghiệp kiếm được bao nhiêu mà là họ đã mang lại gì cho cộng đồng. Chẳng hạn, trong khi tỷ phú Nhật, Toyota (“cha đẻ” của Toyota), với tinh thần ái quốc được ngwoif Nhật xem như anh hùng dân tộc thì tỷ phú Nga, Khodorkovsky (ông chủ của Yukos), ông ta là ai trong mắt dân Nga thì chỉ ngưòi Nga mới thấu rõ. Sự khác nhau có lẽ do cách thức kiếm tiền của họ.
Nghề kinh doanh, xưa nay vẫn thường bị hiểu chỉ như là nghề “kiếm tiền”. Nhưng thật chất, không hề có nghề kiếm tiền, bởi nghề nào thì cũng kiếm tiền cả. Chẳng hạn, luật sư thì kiếm tiền bằng nghề luật, bác sỹ kiếm tiền bằng cách chữa bệnh cứu người… Và doanh nhân, người hành nghề kinh doanh, cũng kiếm tiền bằng cách lãnh đạo doanh nghiệp và thông qua doanh nghiệp đó để giải quyết vấn đề hay đáp ứng nhu cầu nào đó của xã hội. Nhưng điều khác biệt của nghề kinh doanh là trong quá trình hành nghề của mình doanh nhân không hành động một cách đơn lẻ mà biết kiến tạo ra các chuỗi giá trị. Cụ thể hơn, họ nắm lấy một doanh nghiệp và tập hợp bên mình nhiều thành viên để cùng cộng hưởng lại nhằm hình thành một sức mạnh tổng lực, từ đó tạo ra nhiều giá trị hơn cho xã hội. Đó cũng chính là lý do nghề kinh doanh kiếm được nhiều tiền hơn so với những nghề khác và vẫn được cộng đồng xã hội ủng hộ.
Qua dự án nghiên cứu 25 huyền thoại doanh nhân thế giới của PACE cho thấy, dù có quá nhiều sự khác biệt nhưng họ đều có chung một tư tưởng chủ đạo: “Kinh doanh là ohụng sự xã hội”. Hay nói một cách đầy đủ hơn, “Kinh doanh là kiếm tiền bằng cách phụng sự xã hội, bằng cách dùng sản phẩm hay dịch vụ như là phương tiện để giải quyết những vấn đề của xã hội và làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn
Cái “đạo” kinh doanh này đã được họ quán triệt ngay từ buổi đầu khởi nghiệp đầy gian khó cho tới lúc thành công. Và sự thật này cũng chính là lý do khiến hị kiếm tiền nhanh nhất, nhiều nhất, bền nhất, còn bản thân họ thì được xã hội tôn vinh, nể trọng, rồi họ đi vào lịch sử kinh doanh thế giới như những huyền thoại, doanh nghiệp của họ cũng vĩ đại và trường tồn.

Như vậy, với một tâm thế luôn hướng về cộng đồng, luôn khao khát làm cho xã hội quanh mình (có thể nhỏ gọn như một ngôi làng hoặc có thẻ rộng lớn bằng cả hệ mặt trời) tốt đẹp hơn, chính họ, những doanh nhân, dù lớn hay nhỏ, dù “Tây” hay “Ta”, dù “cổ” hay “kim”) luôn được xã hội tôn vinh không phải vì số của cải khổng lồ họ kiếm được, mà vì những đóng góp vô gía của họ vào sự thay đổi thế giới này.

TRƯỜNG DOANH NHÂN VÀ GIÁM ĐỐC PACE

PACE INSTITUDE OF DIRECTORS (PACE – IOD)

Biển Trời

Biển

Trời

Mênh mông

Xanh thẳm

Biển gợn sóng

Trời gợn mây

Xanh xanh

Trời

Biển

Khi biển thét gào
Bầu trời đau xé
Chớp giật
Mưa giông
Biển trời
Hòa vào nhau
Làm một

Biển lặng
Trời quang
Hải âu
Bay lượn
Biển
Trời
Xanh xanh
Xanh xanh
Trời
Biển
Saigon 20.11.1986

Bạn ơi, biển và trời nào có cách xa . . . .

Trăn trở

TRĂN TRỞ

Có những điều muốn nói

Mà chẳng thốt nên lời

Có những điều đã nghe

Nhưng tai vờ giả điếc
Có những điều trông thấy
Lòng bồi hồi xót xa


Có những khi tôi tựhỏi lòng
Có phải mình của mình hay không
Của những tháng năm xưa
Với bao ước mơ khát vọng
Của tuổi trẻ, nguyện trọn đời cống hiến


Có những điều muốn nói
Mà chẳng thốt nên lời
Có những điều đã nghe
Nhưng tai vờ giả điếc
Có những điều trông thấy
Lòng bồi hồi xót xa . . . . .

* Trong đời, ai thoát khỏi những phút giây trăn trở cho người, cho ta.......