KIẾM
TIỀN HAY PHỤNG SỰ XÃ HỘI ?
Bà chủ tiệm tạp hoá suốt ngày không vui vì buôn bán ế ẩm. Nhưng
sau những ngày tháng nhìn vào “mắt” khách hàng, bà chợt nghĩ: “Sao tôi không là
người giải quyết nhu yếu phẩm cho cả xóm?”. Và mọi chuyện thay đổi. Từ đó, nhiều
gia đình chưa khá giả trong khu phố có thể mua một hai gói mỳ tôm
(mà không cần phải mua cả thùng mì), một tép bột ngọt (mà không cần phải mua cả
gói bột ngọt). Bà có thể mở cửa lúc mờ sáng hay nửa đêm, khi chẳng còn nơi nào
bán hàng nữa để đáp ứng nhu cầu “hết chanh đột xuất” hoặc “nhà không còn nước
mắm”. Hay hơn nữa, mọi người chỉ “xẹt” một hai bwosc chân là có ngay những vật
phẩm cần thiết nhất cho gia đình. Lại thêm chuyện giá cả của bà so với chợ và
siêu thị cũng chẳng chênh lệch là bao. Ai cũng đoán ra kết quả: cửa tiệm suốt
ngày người ra kẻ vào, bà thì bán hàng luôn tay và cười nói luôn miệng. Không chỉ
tiền lãi thu được tăng cao, mà bà còn có “lợi nhuận” lớn nhất là sự
quý mến của mọi người dành cho người biết kinh doanh như bà.
Câu chuyện thứ hai về một cơ sở sản xuất tủ sắt.
Người ta thường mua tủ của cở sở này để đựng hồ sơ. Một cơ sở bé xíu rất đỗi
bình thường thì liệu có mang trong người “sứ mệnh xã hội”? Trong một thời gian
dài, cơ sở hoạt động cầm chừng, cho đến một ngày ông chủ của nó thay đổi cách
nghĩ: tôi không “bán tủ sắt” nữa mà sẽ “bán giải pháp lưu trữ hồ sơ văn phòng”.
Từ đó, ông và đồng sự tiến hành nghiên cứu để tạo ra những cải tủ sắt sao cho có
thể chống được mối, mọt, chống thấm, ngăn tủ này thì có khoá kiên cố để đựng
hồ sơ quan trọng, ngăn tủ khác thì không cần khoá để kéo ra kéo
vào…Ông cũng chịu khó đến các văn phòng để nghiên cứu màu sơn, thay đổi kích cỡ,
kiểu dáng… Thế là sản phẩm của ông còn thêm tính năng làm đẹp cho cả văn phòng
của các công ty. Chỉ sau một thời gian ngắn, cơ sở của ông đã lột xác và phát
triển rất nhanh.
Như vậy, doanh nghiệp lớn hay nhỏ tuỳ thuộc vào vấn đề xã hội mà
họ giải quyết được. Bà chủ tạp hoá của khu phố nọ cùng Sam Walton (ông chủ tập
đoàn bán lẻ nhất lớn nhất thế giới Walmart) đều giải quyết vấn đề xã hội thông
qua việc mở cửa hàng bán lẻ. Họ chỉ khác nhau về phạm vi: xã hội của bà chỉ là
một khu phố, còn xã hội của Sam mang tầm cỡ thế giới.
Điều xã hội quan tâm
không phải là doanh nghiệp kiếm được bao nhiêu mà là họ đã mang lại gì cho cộng
đồng. Chẳng hạn, trong khi tỷ phú Nhật, Toyota (“cha đẻ” của
Toyota), với tinh thần ái quốc
được ngwoif Nhật xem như anh hùng dân tộc thì tỷ phú Nga, Khodorkovsky (ông chủ
của Yukos), ông ta là ai trong mắt dân Nga thì chỉ ngưòi Nga mới thấu rõ. Sự
khác nhau có lẽ do cách thức kiếm tiền của họ.
Nghề kinh doanh, xưa nay vẫn thường bị hiểu chỉ như là nghề “kiếm
tiền”. Nhưng thật chất, không hề có nghề kiếm tiền, bởi nghề nào thì cũng kiếm
tiền cả. Chẳng hạn, luật sư thì kiếm tiền bằng nghề luật, bác sỹ kiếm tiền bằng
cách chữa bệnh cứu người… Và doanh nhân, người hành nghề kinh doanh, cũng kiếm
tiền bằng cách lãnh đạo doanh nghiệp và thông qua doanh nghiệp đó để giải quyết
vấn đề hay đáp ứng nhu cầu nào đó của xã hội. Nhưng điều khác biệt của nghề kinh
doanh là trong quá trình hành nghề của mình doanh nhân không hành động một cách
đơn lẻ mà biết kiến tạo ra các chuỗi giá trị. Cụ thể hơn, họ nắm lấy một doanh
nghiệp và tập hợp bên mình nhiều thành viên để cùng cộng hưởng lại nhằm hình
thành một sức mạnh tổng lực, từ đó tạo ra nhiều giá trị hơn cho xã hội. Đó cũng
chính là lý do nghề kinh doanh kiếm được nhiều tiền hơn so với
những nghề khác và vẫn được cộng đồng xã hội ủng hộ.
Qua dự án nghiên cứu 25 huyền thoại doanh nhân thế giới của PACE
cho thấy, dù có quá nhiều sự khác biệt nhưng họ đều có chung một tư tưởng chủ
đạo: “Kinh doanh là ohụng sự xã hội”. Hay nói một cách đầy đủ hơn, “Kinh doanh
là kiếm tiền bằng cách phụng sự xã hội, bằng cách dùng sản phẩm hay dịch vụ như
là phương tiện để giải quyết những vấn đề của xã hội và làm cho cuộc sống trở
nên tốt đẹp hơn
Cái “đạo” kinh doanh này đã được họ quán triệt ngay từ buổi đầu
khởi nghiệp đầy gian khó cho tới lúc thành công. Và sự thật này cũng chính là lý
do khiến hị kiếm tiền nhanh nhất, nhiều nhất, bền nhất, còn bản thân họ thì được
xã hội tôn vinh, nể trọng, rồi họ đi vào lịch sử kinh doanh thế
giới như những huyền thoại, doanh nghiệp của họ cũng vĩ đại và trường
tồn.
Như
vậy, với một tâm thế luôn hướng về cộng đồng, luôn khao khát làm cho xã hội
quanh mình (có thể nhỏ gọn như một ngôi làng hoặc có thẻ rộng lớn bằng cả hệ mặt
trời) tốt đẹp hơn, chính họ, những doanh nhân, dù lớn hay nhỏ, dù “Tây” hay
“Ta”, dù “cổ” hay “kim”) luôn được xã hội tôn vinh không phải vì số của cải
khổng lồ họ kiếm được, mà vì những đóng góp vô gía của họ vào sự thay đổi thế
giới này.
TRƯỜNG DOANH NHÂN VÀ GIÁM ĐỐC PACE
PACE
INSTITUDE OF DIRECTORS (PACE – IOD)
